پارگی های مینیسک غالبا به دو علت عمده ایجاد میشوند : یک به علت آسیب دیدگی حین انجام حرکات ورزشی و دو فرم دژانراتیو که به علت افزایش سن ایجاد میشود. مینیسک ها در انو بین دو غضروف استخوانی ران و ساق پا قرار میگیرند و با کمک به توزیع فشار در مفصل، منجر به پایداری مفصل و حرکات آن میشوند. پارگی مینیسک میتواند علایم مختلفی داشته باشد که شایعترین آنها، احساس درد در زانو، لمس دردناک لبه ی مینیسک، تورم در زانو، صدای پاپ یا کلیک در زانو و محدودیت حرکات مفصل زانو می باشد. درد و تورم شایعترین علایم اولیه آسیب مینیسک هستند ولی در مواردی که مینیسک پاره شده در مفصل گیر میکند، فرد دچار قفل شدن زانو و محدودیت حرکتی در زانو نیز میشود.

انواع پارگی های مینیسک

در بالین، انتخاب نوع درمان برای پارگی مینیسک به فاکتور های مختلفی بستگی دارد. بعضی از این فاکتورها مثل سن فرد، نحوه ی نتیجه گیری فرد از درمان غیر جراحی، وجود آسیب های همزمان دیگر در زانو به جز پارگی مینیسک، وجود علایم در فرد، و سطح فعالیت ورزشی و غیر ورزشی فرد و میزان فشار وارده به زانو در آینده خواهد بود. علاوه بر آن ، نوع پارگی مینیسک نیز یکی ازعوامل مهم در تعیین نوع درمان برای فرد است. در ادامه شش نوع از شایعترین انواع پارگی های مینیسک را توضیح خواهم داد.

پارگی های درون مینیسکی/ پارگی های ناکامل:

پارگی های درون مینیسکال ، یافته های بسیار شایعی در گزارشات ام آرآی هستند. این پارگی ها که در تصویر فوق در ردیف بالا قسمت چپ میتوانید آنرا ببینید، در زمان ارزیابی آرتروسکوپیک زانو و زیر چشم ، غالبا طبیعی دیده میشوند. غالب این پارگی ها، از نشانه های اولیه شروع تغییرات دژنراتیو در مینیسک زانو هستند ولی به ندرت نشانه ای از وجود یک مشکل اساسی می باشند. این یافته، یافته ی تقریبا شایعی در ام آر آی زانوی افراد در دهه های 20 و 30 زندگی شان می باشد.

پارگی های شعاعی:

پارگی های شعاعی که عکس آن را در ردیف بالا وسط تصویر فوق میبینید، شایعترین فرم پارگی های مینیسک هستند. این پارگی ها در قسمت بدون رگ مینیسک هستند که خونرسانی خوبی ندارند و در نتیجه توانایی ترمیم خود به خودی بسیار بسیار اندکی دارند. از این روست که غالب این پارگی ها نیاز به ترمیم جراحی دارند و نوع جراحی درمانی برای آنها غالبا خارج سازی قسمت آسیب دیده می باشد.

پارگی های عرضی:

پارگی های عرضی، فرمی از اسیب مینیسک هستند که بیشترین قابلیت ترمیمی در پاسخ به ترمیم مینیسک را دارند. این فرم از پارگی ها که در شکل در قسمت راست  ردیف بالای تصویر قرار دارند، با دوختن دو لبه ی پارگی به هم قابلیت ترمیم و بهبودی دارند. کلید انتخاب نوع درمان برای این پارگی ها، محل آنهاست. در صورتیکه در ناحیه دارای خونرسانی خوب قرار داشته باشند (نزدیک به لبه های بیرونی)، بسیار خوب به ترمیم جراحی پاسخ میدهند.

پارگی های فلپ:

پارگی های فلپ که تصویر آن را در ردیف پایین سمت چپ تصویر میبینید، فرم ناشایعی از آسیب دیدگی های مینیسک زانو هستند. در صورتیکه این تیکه از مینیسک در زانو ایجاد علایم قفل شدگی بکند، نیاز است که با جراحی، این تیکه از مینسک از مفصل زانو خارج شود.

پارگی های پیچیده:

پارگی های پیچیده به فرمی از پارگی ها اطلاق میشود که مجموعه ای از چند نوع پارگی هستند. تصویر نوعی از این پارگی ها را که در ردیف پایین وسط عکس فوق میبینید، مجموعه ای از پارگی های شعاعی و افقی را درمینیسک زانو نشان میدهد. در غالب این پارگی ها به خاطر ماهیت پیچیده پارگی ها، توانایی ترمیمی بسیار پایین است و قادر به دوختن پارگی ها نیستیم و در نهایت مجبور به خارج سازی قسمت آسیب دیده مینیسک از داخل مفصل زانو میشویم. گاها در صورتیکه ممکن باشد، میتوان قسمت هایی که قابلیت ترمیم دارند را ترمیم و مابقی قسمت های آسیب دیده را خارج ساخت.

پارگی های باکت هندل:

پارگی های باکت هندل شکل وسیعی از پارگی های عرضی هستند و به علت وسیع بودن در غالب موارد باعث ایجاد اختلال در حرکات طبیعی زانو میشوند. این نوع پارگی ها با توجه به اختلال وسیعی که در حرکات طبیعی زانو ایجاد میکنند، نسبت به سایر انواع پارگی های مینیسک، در غالب موارد بیشتر نیاز به جراحی پیدا میکنند.

محل پارگی

علاوه بر مدل پارگی مینیسک، محل پارگی نیز یکی دیگر از ویژگی های یک پارگی مینیسک است. پارگی های شاخ قدامی مینیسک، کمتر شایع هستند و در قسمت قدامی مینیسک قرار دارند. پارگی های شاخ خلفی، شایع تر هستند و در قسمت پشتی مینیسک قرار دارند. پارگی های مرکزی مینیسک در قسمت داخلی مینیسک قرار دارند که خونرسانی مناسبی ندارند و در نتیجه قابلیت ترمیمی نیز ندارند. پارگی های محیطی، در قسمت خارجی مینیسک قرار دارند و بیشترین احتمال و توانایی ترمیمی را دارند.

انتخاب درمان پارگی های مینیسک

بر اساس آخرین شواهد علمی موجود، امروزه انجام فیزیوتراپی، ورزش درمانی و بازتوانی ورزشی، انتخاب مناسب تری در غالب موارد آسیب دیدگی های مینیسک زانو می باشد. با این حال بسته به شرایط هر فرد انتخاب نوع درمان متفاوت می باشد.

در پارگی های دژنراتو مینیسک، درمان انتخابی ورزش درمانی می باشد. ورزش درمانی در مقایسه با آرتروسکوپی زانو، نتایج مشابهی در زمینه ی ارزیابی شخصی فرد از درد و عملکرد خود و همچنین بازگشت به عملکرد حرفه ای بدنبال دارد. همچنین ورزش درمانی در مقایسه با آرتروسکوپی در بازگرداندن قدرت عضلانی که برای ثبات زانو لازم است، بسیار موثر تر می باشد.

در پارگی های مینیسک ناشی از آسیب دیدگی یا پارگی هایی که در سنین زیر 40 سال رخ میدهند، شواهد علمی کافی برای انتخاب برترین درمان هنوز وجود ندارد و بسته به شرایط هر فرد تصمیم گیری صورت میگیرد. با این حال همچنان ورزش درمانی و سایر اقدامات غیر جراحی در ابتدا توصیه میشوند مگر اینکه فرد دچار علایمی مثل قفل شدگی زانو باشد که دراین صورت انجام آرتروسکوپی ارجح است.

دکتر بهار حسن میرزایی – متخصص پزشکی ورزشی